کد مطلب:188784 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:158
شهادت زید بن علی بن الحسین
قیام و شهادت زید بن علی (ع) در دوران حكومت هشام بن عبدالملك، به سال 121 ه [1] از دلایل انكارناپذیر حاكمیت استبداد در آن عصر است.
برخی از مورخان نا آگاهانه یا مغرضانه در توصیف دوره ی خلافت هشام گفته اند: مردم در خلافت او آرامش و آسایش داشتند و كسی علیه او خروج نكرد و در
[ صفحه 199]
مقابل وی نایستاد، جز زید بن علی بن الحسین كه در اطراف كوفه به تبلیغ علیه خلافت هشام پرداخت و هشام برای سركوب وی ابن هبیره را فرستاد و او زید را دستگیر كرد و به قتل رسانید، بی آنكه از هشام فرمان قتل گرفته باشد، زمانی كه خبر كشته شدن زید به هشام رسید، كار بی مشورت ابن هبیره بر او گردن آمد و وی را به خاطر كشتن مردی قرشی آن هم بدون مشورت، ملامت كرد! [2] .
پس از تحقیق در سایر منابع تاریخی آشكار می شود كه سكوت عصر او نه معلول آسایش و رفاه بلكه نتیجه ی مشكلات اجتماعی و نیز برنامه های سركوب گرانه ی هشام بوده است و اگر هشام در برابر كشته شدن زید، چنین وانمود كرده باشد كه به قتل او رضا نداشته است، این چیزی است كه در موارد مشابه آن بعدها دیده شد كه قاتلان ائمه خود به سوگواری برای آنان می پرداختند؛ زیرا از پیامدهای قتل آل علی به شدت هراسان بودند و نتایج بحران آفرین آن را بارها و بارها دیده و به خاطر داشتند. بهترین گواه این دعا، حركت ها و آشوب های گسترده ای بود كه پس از شهادت زید بن علی بن الحسین در خراسان رخ داد.
شیعیان خراسان به جنبش آمدند و حركت های نهانی آنان علنی گردید، همدستان و هواخواهانشان انبوه شد، ستم هایی كه بنی امیه بر خاندان پیامبر روا داشته بودند برای مردم باز می گفتند تا شهری باقی نماند، مگر این كه این جریان ها در آن راه یافت. [3] .
این نقل های تاریخی از جهات متعدد نادرستی نقل پیشین را روشن می سازد.
علاوه بر این، آنچه با بدن زید پس از شهادتش انجام دادند، نمایانگر شدت عداوت هشام نسبت به آل علی (ع) است؛ زیرا یاران زید، بدن او را در مسیر جریان جوی آبی پنهان كرده بودند ولی یوسف والی كوفه آن را به وسیله ی فرد جاسوسی پیدا كرد، بدن زید را بر صلیب كشیدند در حالی كه عریان بود و جامه نداشت.
شاعری از بنی امیه چنین سرود:
صلبنالكم زیدا علی جذع نخلة
ولم ارمهدیا علی الجذع یصلب
[ صفحه 200]
یعنی: ما زید را بر شاخه های نخل به دار آویختیم.
و من هیچ مهدی ای را نمی شناسم و ندیده ام كه بر شاخه ها به صلیب كشیده شود!
در این تعبیرها، تعریض و كنایه است به اندیشه ی شیعه درباره ی قیام مهدی (ع).
به هر حال این هشام بود كه سرانجام به یوسف فرمان داد كه بدن زید را بسوزانند و خاكستر آن را به باد دهد! [4] .
برخی از مورخان نا آگاهانه یا مغرضانه در توصیف دوره ی خلافت هشام گفته اند: مردم در خلافت او آرامش و آسایش داشتند و كسی علیه او خروج نكرد و در
[ صفحه 199]
مقابل وی نایستاد، جز زید بن علی بن الحسین كه در اطراف كوفه به تبلیغ علیه خلافت هشام پرداخت و هشام برای سركوب وی ابن هبیره را فرستاد و او زید را دستگیر كرد و به قتل رسانید، بی آنكه از هشام فرمان قتل گرفته باشد، زمانی كه خبر كشته شدن زید به هشام رسید، كار بی مشورت ابن هبیره بر او گردن آمد و وی را به خاطر كشتن مردی قرشی آن هم بدون مشورت، ملامت كرد! [2] .
پس از تحقیق در سایر منابع تاریخی آشكار می شود كه سكوت عصر او نه معلول آسایش و رفاه بلكه نتیجه ی مشكلات اجتماعی و نیز برنامه های سركوب گرانه ی هشام بوده است و اگر هشام در برابر كشته شدن زید، چنین وانمود كرده باشد كه به قتل او رضا نداشته است، این چیزی است كه در موارد مشابه آن بعدها دیده شد كه قاتلان ائمه خود به سوگواری برای آنان می پرداختند؛ زیرا از پیامدهای قتل آل علی به شدت هراسان بودند و نتایج بحران آفرین آن را بارها و بارها دیده و به خاطر داشتند. بهترین گواه این دعا، حركت ها و آشوب های گسترده ای بود كه پس از شهادت زید بن علی بن الحسین در خراسان رخ داد.
شیعیان خراسان به جنبش آمدند و حركت های نهانی آنان علنی گردید، همدستان و هواخواهانشان انبوه شد، ستم هایی كه بنی امیه بر خاندان پیامبر روا داشته بودند برای مردم باز می گفتند تا شهری باقی نماند، مگر این كه این جریان ها در آن راه یافت. [3] .
این نقل های تاریخی از جهات متعدد نادرستی نقل پیشین را روشن می سازد.
علاوه بر این، آنچه با بدن زید پس از شهادتش انجام دادند، نمایانگر شدت عداوت هشام نسبت به آل علی (ع) است؛ زیرا یاران زید، بدن او را در مسیر جریان جوی آبی پنهان كرده بودند ولی یوسف والی كوفه آن را به وسیله ی فرد جاسوسی پیدا كرد، بدن زید را بر صلیب كشیدند در حالی كه عریان بود و جامه نداشت.
شاعری از بنی امیه چنین سرود:
صلبنالكم زیدا علی جذع نخلة
ولم ارمهدیا علی الجذع یصلب
[ صفحه 200]
یعنی: ما زید را بر شاخه های نخل به دار آویختیم.
و من هیچ مهدی ای را نمی شناسم و ندیده ام كه بر شاخه ها به صلیب كشیده شود!
در این تعبیرها، تعریض و كنایه است به اندیشه ی شیعه درباره ی قیام مهدی (ع).
به هر حال این هشام بود كه سرانجام به یوسف فرمان داد كه بدن زید را بسوزانند و خاكستر آن را به باد دهد! [4] .
[1] برخي سال شهادت زيد را سال 122 ه دانسته اند. رك: مروج الذهب 3 / 206.
[2] الامامة و السياسة 1-2 / 125.
[3] تاريخ يعقوبي 2 / 326.
[4] مروج الذهب 3 / 207.